Kinh doanh F&B – Cơ hội và thách thức trong ngành dịch vụ ăn uống

Kinh doanh F&B đang trở thành một trong những xu hướng hấp dẫn nhất tại Việt Nam, không chỉ mang lại cơ hội lớn cho các nhà đầu tư mà còn là “mảnh đất thử sức” đầy tiềm năng cho các startup trẻ. Với nhu cầu ăn uống kết hợp trải nghiệm ngày càng cao của người tiêu dùng, lĩnh vực này hứa hẹn tạo ra nhiều mô hình sáng tạo và khác biệt. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những mô hình kinh doanh F&B phổ biến, phân tích những sai lầm thường gặp, đúc kết kinh nghiệm xây dựng thương hiệu, cũng như nắm rõ các loại giấy phép cần chuẩn bị để khởi nghiệp thành công và phát triển bền vững trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt.

1.Tổng quan về kinh doanh F&B

Ngành kinh doanh F&B (Food & Beverage) bao gồm toàn bộ các hoạt động dịch vụ ăn uống như nhà hàng, quán cà phê, quán bar, dịch vụ catering, bếp online và cả mô hình giao đồ ăn qua ứng dụng. Đây là lĩnh vực gắn liền với nhu cầu thiết yếu hằng ngày, nhưng lại mang trong mình giá trị văn hóa, phong cách sống và tiềm năng kinh tế khổng lồ. Một thương hiệu F&B thành công không chỉ dừng lại ở việc cung cấp những bữa ăn ngon miệng mà còn có thể trở thành biểu tượng của một lối sống, một xu hướng hay thậm chí là một cộng đồng khách hàng trung thành.

Tại Việt Nam, với dân số hơn 100 triệu người và phần lớn là giới trẻ năng động, cởi mở, thị trường F&B đang được đánh giá là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất khu vực châu Á. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến chất lượng và hương vị của món ăn, mà còn chú trọng đến nguồn gốc nguyên liệu, tính an toàn, sự tiện lợi trong dịch vụ, cũng như không gian và trải nghiệm đi kèm. Một quán cà phê có phong cách thiết kế độc đáo, một nhà hàng mang đến trải nghiệm “ẩm thực kết hợp văn hóa”, hay một bếp online phục vụ nhanh chóng qua ứng dụng đều có thể tạo nên sức hút lớn đối với khách hàng trẻ.

2.Các mô hình kinh doanh F&B phổ biến

2.1 Nhà hàng và quán cà phê truyền thống

Đây là mô hình kinh doanh F&B quen thuộc và vẫn luôn giữ vị trí chủ đạo trên thị trường. Điểm mạnh lớn nhất của nhà hàng và quán cà phê truyền thống chính là khả năng mang đến cho khách hàng trải nghiệm ăn uống trực tiếp tại chỗ, không chỉ thưởng thức món ăn mà còn tận hưởng không gian, phong cách phục vụ và cảm giác gắn kết xã hội.

Các nhà hàng có thể lựa chọn định vị theo nhiều hướng: sang trọng và cao cấp để phục vụ khách hàng có thu nhập cao, bình dân để tiếp cận số đông, hoặc chuyên biệt như nhà hàng lẩu, nướng, chay nhằm tạo bản sắc riêng. Trong khi đó, quán cà phê lại trở thành điểm đến quen thuộc của giới trẻ nhờ không gian sáng tạo, thiết kế độc đáo và khả năng kết nối cộng đồng. Nhiều quán cà phê hiện nay còn tích hợp thêm các dịch vụ như không gian làm việc, tổ chức workshop hay sự kiện nhỏ, giúp tăng trải nghiệm khách hàng và nâng cao giá trị thương hiệu.

2.2 Mô hình bếp online (Cloud Kitchen)

Cloud Kitchen – hay còn gọi là bếp online – được xem là một trong những xu hướng nổi bật nhất hiện nay trong lĩnh vực kinh doanh F&B. Khác với mô hình truyền thống, doanh nghiệp không cần không gian phục vụ khách tại chỗ mà chỉ tập trung vào nấu nướng và bán hàng thông qua các ứng dụng giao đồ ăn. Điều này giúp tiết kiệm đáng kể chi phí thuê mặt bằng, nhân sự phục vụ và trang trí không gian.

Bên cạnh yếu tố chi phí, Cloud Kitchen còn mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp mới khởi nghiệp. Chủ quán có thể dễ dàng thử nghiệm menu mới, điều chỉnh món ăn dựa trên phản hồi nhanh chóng từ khách hàng, và thậm chí vận hành nhiều thương hiệu khác nhau trong cùng một bếp. Đây cũng là mô hình phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại, khi khách hàng ngày càng ưu tiên sự tiện lợi, tốc độ giao hàng và đa dạng lựa chọn.

3. Những sai lầm thường gặp khi khởi nghiệp F&B

3.1 Không nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến nhiều startup F&B thất bại chính là thiếu nghiên cứu thị trường đầy đủ và chuyên sâu. Không ít người trẻ khởi nghiệp chỉ dựa vào sở thích cá nhân, cảm hứng nhất thời hoặc bắt chước mô hình đang “hot” mà bỏ qua bước quan trọng là phân tích nhu cầu thực tế của khách hàng. Họ thường không trả lời được những câu hỏi cốt lõi: khách hàng mục tiêu là ai, họ thích món gì, sẵn sàng chi trả bao nhiêu, thói quen ăn uống ra sao? Bên cạnh đó, nhiều quán còn xem nhẹ việc tìm hiểu đối thủ cạnh tranh và xu hướng tiêu dùng. Trong một thị trường năng động như F&B, nơi khẩu vị, phong cách thưởng thức và xu hướng “check-in” thay đổi liên tục, sự thiếu chuẩn bị này dễ khiến sản phẩm nhanh chóng trở nên lỗi thời.

3.2 Định giá sai sản phẩm

Định giá luôn được xem là một trong những “nghệ thuật” khó nhất trong kinh doanh F&B. Việc đưa ra mức giá hợp lý không chỉ liên quan đến chi phí nguyên liệu, mặt bằng hay nhân sự mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cách khách hàng cảm nhận giá trị sản phẩm. Nếu mức giá quá cao so với mặt bằng chung, doanh nghiệp sẽ dễ đánh mất tệp khách hàng tiềm năng. Người tiêu dùng có thể cho rằng món ăn hoặc dịch vụ chưa thực sự xứng đáng với chi phí mà họ bỏ ra, đặc biệt trong bối cảnh họ có rất nhiều lựa chọn thay thế với chất lượng tương đương. Ngược lại, nếu định giá quá thấp để “cạnh tranh bằng giá”, doanh nghiệp lại đối diện với nguy cơ không bù đắp nổi chi phí vận hành, từ nguyên liệu, thuê mặt bằng, nhân viên cho đến hoạt động marketing. Điều này dẫn đến việc mô hình kinh doanh không tạo ra lợi nhuận, dòng tiền gặp khó khăn và khó duy trì lâu dài.

3.3 Bỏ quên chất lượng dịch vụ

Trong ngành F&B, một món ăn ngon đôi khi chỉ là “điều kiện cần” chứ chưa đủ để giữ chân khách hàng lâu dài. Thực tế đã chứng minh rằng trải nghiệm dịch vụ – bao gồm cách nhân viên chào đón, thái độ phục vụ, sự chuyên nghiệp trong xử lý tình huống, không gian thưởng thức cũng như tốc độ phục vụ – mới là yếu tố then chốt khiến khách hàng quyết định có quay lại hay không. Người tiêu dùng hiện nay không chỉ trả tiền cho món ăn hay đồ uống, mà họ còn mong muốn nhận được sự thoải mái, tôn trọng và một cảm giác tích cực trong suốt quá trình trải nghiệm.Rất nhiều thương hiệu đồ ăn nhanh, nhà hàng hoặc quán cà phê thất bại không phải vì chất lượng món ăn kém, mà vì dịch vụ không đáp ứng được kỳ vọng. Một nụ cười thiếu thiện chí từ nhân viên, sự chậm trễ trong khâu phục vụ hay không gian ồn ào, thiếu vệ sinh… đều có thể khiến khách hàng cảm thấy không hài lòng. Trong thời đại mạng xã hội phát triển, một đánh giá tiêu cực từ khách hàng có thể lan truyền nhanh chóng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh thương hiệu.

3.4 Thiếu kế hoạch tài chính rõ ràng

Một sai lầm lớn khác mà nhiều startup F&B thường mắc phải là không xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn và chi tiết. Trong thực tế, có không ít dự án được khởi đầu với ý tưởng hấp dẫn, không gian đẹp mắt và sản phẩm mới lạ, nhưng chỉ sau vài tháng hoạt động đã phải “chết yểu”. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc không tính toán đầy đủ và khoa học các khoản chi phí cần thiết cho việc vận hành. Các chi phí cố định như tiền thuê mặt bằng, chi phí điện nước, lương nhân viên… thường bị đánh giá thấp, trong khi chi phí biến động như nguyên liệu, marketing hay khuyến mãi lại dễ dàng vượt ngoài dự kiến.

Bên cạnh đó, nhiều chủ quán còn bỏ qua việc lập quỹ dự phòng cho rủi ro, chẳng hạn như khi doanh số giảm mạnh do xu hướng tiêu dùng thay đổi, dịch bệnh, hoặc chi phí đầu vào tăng đột biến. Khi dòng tiền bị đứt gãy, doanh nghiệp sẽ rơi vào tình trạng mất cân đối, không thể trả lương cho nhân viên, không xoay sở được chi phí mặt bằng, và cuối cùng phải đóng cửa dù sản phẩm ban đầu được khách hàng yêu thích.

4. Các giấy phép cần chuẩn bị

Để hoạt động hợp pháp, doanh nghiệp F&B cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ pháp lý, bao gồm:

Giấy phép kinh doanh dịch vụ ăn uống.
Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm.
Chứng nhận PCCC (nếu kinh doanh tại mặt bằng có diện tích lớn).
Giấy phép quảng cáo (nếu treo bảng hiệu, biển LED ngoài trời).

Việc chuẩn bị đầy đủ giấy phép không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn giúp doanh nghiệp tạo dựng uy tín và lòng tin với khách hàng.

Kết luận:

Ngành kinh doanh F&B tại Việt Nam đang trở thành mảnh đất màu mỡ, vừa đáp ứng nhu cầu thiết yếu, vừa mang đến trải nghiệm và giá trị văn hóa cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là không ít thách thức: từ nghiên cứu thị trường, xây dựng mô hình kinh doanh phù hợp, quản lý tài chính, đến việc đảm bảo pháp lý và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Những sai lầm nhỏ trong khâu chuẩn bị cũng có thể khiến một dự án F&B non trẻ nhanh chóng thất bại.

Trong hành trình này, việc đồng hành cùng các đơn vị tư vấn uy tín như Công ty TNHH Cố vấn Phát triển Doanh nghiệp Bền Vững – SBDC sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, đảm bảo tính pháp lý, định hướng mô hình phù hợp và an tâm tập trung vào phát triển sản phẩm, dịch vụ cốt lõi. Với sự hỗ trợ chuyên nghiệp, các dự án F&B không chỉ nâng cao khả năng cạnh tranh mà còn phát triển bền vững, tạo dựng thương hiệu lâu dài trên thị trường đầy sôi động.

HÃY GỌI NGAY SBDC KHI DOANH NGHIỆP CỦA BẠN CẦN HỖ TRỢ