Cục An Toàn Thực Phẩm – Cơ Quan Quản Lý Then Chốt Trong Lĩnh Vực An Toàn Thực Phẩm

An toàn thực phẩm là một trong những mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng và là yếu tố sống còn đối với mọi doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Để đảm bảo chất lượng, minh bạch và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), trở nên vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ mang đến cái nhìn toàn diện về chức năng, nhiệm vụ và các quy định liên quan đến Cục An toàn thực phẩm, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn để tuân thủ pháp luật, nâng cao uy tín và phát triển bền vững.

1. Cục An toàn thực phẩm – Cơ quan đầu não trong quản lý chất lượng sản phẩm

1.1. Chức năng và nhiệm vụ cốt lõi của Cục An toàn thực phẩm

Cục An toàn thực phẩm (ATTP) là cơ quan trực thuộc Bộ Y tế, có chức năng giúp Bộ trưởng Bộ Y tế thực hiện quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về an toàn thực phẩm trên phạm vi cả nước.

Theo Quyết định số 3668/QĐ-BYT năm 2023, Cục ATTP có tư cách pháp nhân, con dấu riêng và tài khoản tại Kho bạc Nhà nước. Cục chịu trách nhiệm ban hành, hướng dẫn, kiểm tra và giám sát việc thực thi các quy định về an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng – từ sản xuất, chế biến, bảo quản đến lưu thông sản phẩm.

Các nhiệm vụ chính của Cục gồm:

Xây dựng và tham mưu chính sách, pháp luật: Soạn thảo, trình Bộ Y tế ban hành các thông tư, nghị định, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn thực phẩm.
Quản lý và cấp phép: Tổ chức thẩm định, cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với các cơ sở thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế; hướng dẫn, tiếp nhận và giải quyết hồ sơ công bố sản phẩm.
Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Thực hiện thanh tra chuyên ngành, kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất; xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm.
Thông tin, truyền thông: Tuyên truyền, phổ biến kiến thức, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp và cộng đồng.
Phối hợp liên ngành: Là đầu mối phối hợp giữa Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn trong quản lý an toàn thực phẩm toàn quốc.

1.2. Quy trình xin cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm

Đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế, việc được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm là yêu cầu bắt buộc để được phép hoạt động hợp pháp.

Quy trình cơ bản gồm 3 bước:

Chuẩn bị hồ sơ:
- Đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận;
- Bản thuyết minh cơ sở vật chất (mặt bằng, trang thiết bị);
- Giấy đăng ký kinh doanh;
- Giấy khám sức khỏe và giấy xác nhận kiến thức ATTP của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh.
Thẩm định tại chỗ:
Cơ quan có thẩm quyền (Cục ATTP hoặc Sở Y tế/Chi cục ATTP được ủy quyền) kiểm tra thực tế cơ sở để đánh giá mức độ đáp ứng quy chuẩn vệ sinh, quy trình sản xuất và an toàn lao động.
Cấp giấy chứng nhận:
Nếu đạt yêu cầu, cơ quan thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, có hiệu lực trong 3 năm.

Lưu ý:

Không phải tất cả cơ sở đều phải xin giấy chứng nhận. Một số nhóm sản phẩm như thực phẩm bao gói sẵn không yêu cầu điều kiện về cơ sở sản xuất có thể thuộc diện miễn chứng nhận, nhưng vẫn phải thực hiện công bố sản phẩm trước khi lưu hành.

Khó khăn thường gặp: hồ sơ thiếu, cơ sở vật chất không đạt chuẩn, hoặc quy trình sản xuất chưa đáp ứng yêu cầu. Do đó, nhiều doanh nghiệp lựa chọn hợp tác với đơn vị tư vấn chuyên nghiệp để rà soát hồ sơ, hoàn thiện cơ sở và quy trình, giúp rút ngắn thời gian cấp phép và đảm bảo tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật.

2. Đăng ký an toàn thực phẩm và các thủ tục liên quan doanh nghiệp cần nắm rõ

2.1. Đăng ký bản công bố sản phẩm – Thủ tục bắt buộc trước khi đưa sản phẩm ra thị trường

Bên cạnh việc đảm bảo điều kiện cơ sở, doanh nghiệp còn phải thực hiện thủ tục công bố sản phẩm để sản phẩm được phép lưu hành. Có hai hình thức phổ biến:

Tự công bố sản phẩm: Áp dụng cho sản phẩm đã có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm về chất lượng và gửi hồ sơ đến cơ quan quản lý nhà nước để lưu trữ và đăng tải công khai.
Đăng ký bản công bố sản phẩm: Áp dụng cho sản phẩm chưa có quy chuẩn kỹ thuật, thực phẩm nhập khẩu, hoặc thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Hồ sơ phải được cơ quan có thẩm quyền (thường là Cục ATTP hoặc Sở Y tế) thẩm định và phê duyệt trước khi lưu hành.

Sau khi hoàn thành, doanh nghiệp có trách nhiệm:

Lưu trữ hồ sơ công bố tại trụ sở;
Cập nhật, nộp lại hồ sơ nếu sản phẩm thay đổi về thành phần, bao bì hoặc nguồn gốc nguyên liệu.

2.2. Lợi ích của việc tuân thủ quy định an toàn thực phẩm đối với doanh nghiệp

Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định của Cục ATTP không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn mang lại nhiều giá trị chiến lược cho doanh nghiệp:

Tăng niềm tin của khách hàng: Sản phẩm được công bố, chứng nhận rõ ràng giúp người tiêu dùng an tâm lựa chọn.
Nâng cao năng lực cạnh tranh: Doanh nghiệp tuân thủ quy định dễ dàng được phân phối tại các siêu thị, chuỗi bán lẻ, và hợp tác với đối tác lớn.
Tạo cơ hội mở rộng thị trường và xuất khẩu: Các thị trường quốc tế đòi hỏi tiêu chuẩn cao (HACCP, ISO 22000, FSSC 22000), việc tuân thủ quy định trong nước là bước đệm thuận lợi.
Giảm rủi ro pháp lý: Tránh bị xử phạt hành chính, thu hồi sản phẩm hoặc đình chỉ hoạt động do vi phạm an toàn thực phẩm.
Khẳng định thương hiệu bền vững: Tuân thủ quy định thể hiện cam kết với sức khỏe cộng đồng và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Kết luận

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và định hướng sự phát triển minh bạch, bền vững của ngành công nghiệp thực phẩm Việt Nam. Với doanh nghiệp, việc chủ động tìm hiểu và tuân thủ đúng các quy định pháp luật không chỉ giúp hoạt động hợp pháp mà còn là chìa khóa xây dựng thương hiệu uy tín, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển lâu dài trên thị trường.

HÃY GỌI NGAY SBDC KHI DOANH NGHIỆP CỦA BẠN CẦN HỖ TRỢ